НАМУНАЛИ УЙНИНГ НАМУНАСИЗ ТУРИ
2014 йил Жиззах вилояти “Қишлоқ қурилиш инвест” МЧЖ ИКтомонидан Зомин туманидаги Қизилсой массивида уй-жой қуришга буюртмачи функциясини амалга ошириш тўғрисидаги тегишли шартномага асосан “тайёр холда топшириш шарти” билан намунавий лойихалар асосида уйлар қурилган эди.Мазкур катэджларни буюртмачи “Қишлоқ қурилиш инвест” МЧЖ инжиниринг компанияси ҳамда, бош пудратчи “Диамонд” КТХФ (тел:+998905160777) курган.Зомин тумани, Ширин ҚФЙ, Ширин аҳоли пункитида янги қурилган мазкур 2-секциядаги 1-уйни ўғлим Норбоев Зиёдулло номига кредит расмийлаштирилиб сотиб олган.
Мазкур намунавий лойиҳада қурилган катэдж 2014 йил 07 ноябр куни Давлат қабул ҳайъатининг далолатномаси асосида уй эгасига белгиланган тартибда фойдаланишга топширилган.Уй-жой қуриб битказилганидан кейин (12 ой)кафолат муддати белгиланган бўлиб, кафолат муддати ўтганидан сўнг фуқаро З.Норбоев томонидан “Қишлоқ қурилиш инвест” МЧЖ ИК Бош директори К.Хошимбековга “Ширин” массивидаги 2-сонли уйда бажарилган қурилиш-монтаж ишларига ва ўрнатилган жиҳозларга эътирози йўқлигини билдириб, кафолат хатини имзолаган.Кафолат муддати ўтганидан кейин, уй-жойда ва жиҳозларда келиб чиқадиган камчиликлар уй эгаси томонидан бартараф этилади.Лекин уйни сотиб олган мижоз унинг сифатсиз қуриб битказилгани кўзга ташланмаган тақдирда хеч нарсани аниқлай олмайди.2016 йил 02 ноябрдан 03 ноябрга ўтар кечаси катэджимизнинг чердаги қопламасининг бир қисмини шамол ўчириб кетди.Резбали михдан фойдаланилмаган.Калпокли мих ишлатилмаган.Хуллас сифатсиз қурилган.Бу хақда мен Зомин туман хокимлигига мурожат қилдим.Туман собиқ хокими Сафаров Б.Ў. “Қишлоқ қурилиш инвест” МЧЖ ИК ва “Диамонд” КТХФга мурожаат қилди.Лекин хокимият қилган мурожаатни мазкур фирма инобатга олмади.Мени туман хокимлигига нисбатан эътирозим йўқ.Натижада катэдж томидан сув ўтиб ички тарафлари ювилиб кетди.Карийиб 15 000 000 сўм зарар кўрдим.Қиш эса хали олдинда эди.Мана 2017 йилнинг баҳор фасли хам келди.Сер ёмғир кунлар бошланди.Бу уйда яшашнинг иложи йўқ.Томдан чакка томиб, ДСП поллар шишб кўтарилиб кетган.Деворлар захлаб пардозлашнинг сифати бузулиб кетган.Ўзбекистон Республикаси биринчи Президенти И.А.Каримовнинг қарори ва ташаббуси билан қурилган бу уйлар сифати мана бугун фойш бўлди.Бунга ким айбдор?Албатта буюртмачи ва пудратчи!Уйни қабул қилиб олган одамларда нима айб? “Қишлоқ қурилиш инвест” МЧЖ ИК ва “Диамонд” КТХФ яна бошқа масканларда худди шундай сифатсиз уйларни қуриб, кўзбўямачилик асосида хукуматнинг янги рахбарини хам алдаб келмаётганига ким кафолат бера олади?
Массив объектга борувчи йўл мавжудлиги, объектнинг инженерлик коммуникациялари, электр таъминоти, газ таъминоти, сув таъминоти ва канализацияга уланганлиги ҳамда кўчалар қурилиши ҳамда жамоат ва тижорат муассасалари мавжудлигини таъминлаш бўйича стандартларига мувофиқлиги борасида экспертиза шунингдек янги уйлар қурилиши учун пудратчиларни танлаш ва қурилиш сифатини устидан назорат ва янги уйларни топшириш жараѐнлари устидан тартибга солувчи органлари назорати ўтказилмаган. Ушбу стандартлар Ҳукуматнинг қишлоқ аҳоли пунктларига нисбатан келгуси қарашларини акс эттиради ҳамда замонавий архитектура ва қурилиш режалари ҳамда илғор қурилиш технологиялари ва материалларидан фойдаланишни кўзда тутади. Ишчи лойиҳалар ва қурилишнинг техник шартлари ҳамда миллий қурилиш меъерлари ва қоидаларига мувофиқлигини таъминлаш мақсадида ҚҚИ тегишли назорат органлари орасида ҳамкорлик ва янги уйлар қурилиши сифати устидан умумий назорат юритишга масъулдир.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2009 йил 26 октябрдаги 280-сонли карори билан тасдиқланган “Қишлоқ қурилиш инвест” инжиниринг компанияси иштирокида якка тартибда уй-жой қурилишини амалга ошириш тартиби тўғрисида”ги Низомнинг 28-бандига биноан, якка тартибдаги курувчи пудрат шартномасига асосан қурилишнинг бутун даври мобайнида қурилиш жараёнига халақит бермаган холда қурилишнинг боришини кузатиб бориш хамда зарурият булганида намунавий лойиха доирасидаги ёзма шаклда таклифлар киритиш ва инжениринг компанияси ва пудратчига эътирозлар билдириш хукукига эга.Ишчи гуруҳ фаолиятига ва Ишчи гуруҳнинг қабул далолатномасини имзолашга таклиф қилади. Ишчи гуруҳ таркибига ҚҚИ, Пудратчи вакиллари, тегишли назорат органлари вакиллари киради. Ишчи гуруҳ томонидан текширув қурилиш сифати, инженерлик тизимлари (электр энергияси, санитария ва техник ишлар, иситиш ва вентиляция), ускуна ва ўрнатгичлар, қўшимча қурилмаларга (қозонхона, ҳовлидаги ҳожатхона, автомобиль учун соябон, йўлак ва девор) қаратилади. Бажарилган иш сифатини якуний текширувидан сўнг Ишчи гуруҳнинг барча аъзолари томонидан Ишчи гуруҳнинг қабул далолатномаси имзоланади. ҚҲКТИнинг янги харидорига Қурилиш назорати бўйича Давлат Комиссиясининг эксплуатацияга қабул қилиш ҳақида далолатномаси берилади. Янги уй харидорлари томонидан шикоятларни кўриб чиқиш тартиби ҳозирги пайтда ишлаб чиқиш ва татбиқ жараѐнида бўлиб, қўшимча равишда янги уйга бир йиллик кафолат берилади. Том конструкциялари учун кимѐвий ишлов берилган ѐғочдан фойдаланганликни тасдиқлаш Том нишабининг режага мувофиқлигини тасдиқлаш Черепицанинг текис ѐтқизилганини визуал тасдиқлаш Ҳаво сўрувчи ҳайдовчи вентиляция тешиклари ўрнатилганини тасдиқлаш лозим эди.Лекин бу амаллар умуман бажарилмаган. Том ѐғоч обрешетка устига металлочерепица қоплаш орқали қурилади тўсиқлар қалинлиги 100 мм бўлган монолит темирбетон плитадан деворлари 250 мм қалинликда армирланган тўрдан, баландлиги бўйича 520 мм қадам билан қурилади эшик ўрни ўзак ва монолит тепадонлар билан ўралади.
Миллий қурилиш меъѐрларига мувофиқ, Ўзбекистондаги барча турар-жойлар Рихтер шкаласи бўйича 8 балли сейсмик фаолликка чидамли бўлиши керак. ҚҲУҚС доирасида барча янги уйлар КМК 2.01.03-96 «Сейсмик зоналарда қурилиш» стандартларига мувофиқ қурилади. Бинолар зилзилабардошлиги стандартларига қуйидагилар киради:
a) Ғишт териш (II тоифа) ва бошқа конструктив элементлар қурилишига оид
сейсмик стандартлар KMK 2.01.03-96 «Сейсмик зоналарда қурилиш» нинг 3.1
жадвалига мосдир. b) Ташқи деворлар ташқи бурчаклари ѐнламасига армирланган ҳолда қурилади,
дераза эшиклар ўрни арматура сеткаси билан армирланади. c) Ички деворлар туташган жойларда полдан шифтгача 0,52м қадамли СГ-1 арматура сеткалари 1,5 см узунликдаги тасмалар шаклида қопланади (Серияли рақами Р/з 1,130-9с v.1), d) Қопламалар плиталарида монолит бетон балкалар ўрнатилиши мўлжалланган, ғишт деворлар учи чиқувчи бўйлама арматурлар билан армирланади. 39. Ёнғинга қарши ва коррозияга қарши чоралар. ҚҲУҚС доирасида барча янги уйлар II класс ёнғинга чидамли КМК га ва КМК “Қурилиш конструкцияларини ёнғин ва коррозиядан муҳофаза қилиш бўйича қурилиш қоидалари ва меъёрлари”га (2.03.11-96) мувофиқ қурилади.
Биринчидан 2014 йилда қурилиши бошланган бу уйларни 2015 йил хокимият қабул қилиб олмаган фақат яшовчилар имзо чекиб кабул килганлар.Шунингдек, ушбу Низомнинг 40-43-бандларига кўра якка тартибда уй-жой қуриш лойиҳасининг сифати учун жавобгарлик намунавий лойиҳани тўғирлаган лойиҳа ташкилотига, якка тартибда уй-жой қуришни таъминлаш учун жавобгарлик ушбу Низомга мувофиқ инжиниринг компаниясига, кредитлаш қисми бўйича эса банкка юклатилиши белгиланган. Якка тартибда уй-жой қуриш лойиҳасининг сифати учун жавобгарлик намунавий лойиҳани тўғрилаган лойиҳа ташкилотига юкланади. Якка тартибда уй-жой қуришни таъминлаш учун жавобгарлик ушбу Низомга мувофиқ инжиниринг компаниясига, кредитлаш қисми бўйича эса — банкка юкланади. Юқорида кўрсатиб ўтилган муносабатлар туфайли юзага келадиган низолар ва можароли вазиятлар қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда инжиниринг компанияси, якка тартибдаги қурувчи, пудратчи ва бошқа ташкилотлар ўртасида ҳал қилинади.2014 йил 07 июлдаги қурилиши тугалланган объекти фойдаланишга қабул қилиш тўғрисида давлат қабул ҳайъати далолатномаси Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2009 йил 26 октябрдаги 280-сонли қарори ва ШНК 03.01.04-04 “қурилиши тугалланган объекти фойдаланишга қабул қилиш” меъёрий хужжатига асосан, ҳамда ишчи комиссия тақдим этган хужжатларни кўриб чиқиб қарор қабул қилган.Қабул комисияси таркибида Зомин тумани хокимининг биринчи ўринбосари А.Абдуғаниев, Жиззах вилояти Давлат архитектура ва қурилиш назорати инспекцияси бошлиғи А.Рахмонқулов, “Қишлоқ қурилиш инвест” инжиниринг компанияси Жиззах вилояти филиали директори Ш.Рахимов, ОАТБ “Қишлоққурилиш банк” Жиззах минтақавий филиали бошқарувчиси Ф.Юлдашев, туман ДСЭНМ бош врачи С.Бозорбоев, ИИБ ЁХБ бошлиғи Ш.Қўчқоралиев, туман электр тармоқлари корхонаси раҳбари Ж.Аҳмедов, туман сувоқова корхонаси рахбари З.Холиқулов, “тумангазтаъминот”УК Ғ.Худойбоқов, туман бош меъмори Б.Юлдошев, туман ободонлаштириш бошқармаси бошқармаси бошлиғи А.Юсупов, “Жиззах қурилиш лойиҳа” МЧЖ раиси, бош лойиҳачи ташкилот М.Ахунбабаева, “Диамонд” КТХФ рахбари О.Қодиров ва буюртмачи вакили техник-аудитор Б.Назарқуловлар иштирок этишган.
Норбоев Худойбоқ